UNO RÈINO A NANS.

L'Estapo Nansenco

  
  Es la reino Marìo-Crestino d'Espagno, se dis, qu'es vengudo à Nans.   
   Avèn vougu n'en saupre mai.

Chabènço, lou registre di deliberacioun dóu counsèu municipau, en dato dóu 8 de nouvèmbre de 1840, manciouno aquest evenimen :

" Marìo Crestino, Rèino d'Espagno, a passa à Nans, lou proumié de nouvèmbre mil vuech cènt quarento, jour de la toussant, pèr ana à la Santo-Baumo e vesita la capello de la magdelano.

S'arrestè à Nans, encò de segne jaume Jourdan, Eleitour e un di noutable dóu vilage ; èron presènt, S.Demengeot, souto Prefèt de l'aroundimen de Brignolo e S. Bernardy Conse de la villo de Brignolo, que venguèron coumplimenta Sa Majesta."

Lou Conse S.Bruny, baroun de Sant Jòrgi ancian marescau de camp de Napoleon, qu'oubrè à l'ameliouracioun dóu vilage.

Letro de gramaci à J Jourdan  
  Archièu de Nans lei Pin
 

 

La Rèino Marìo-Crestino

Marìo-Crestino de Bourboun, princesso reialo di dos Sicilo, nascudo à Palermo lou 22 d'avoust 1806.
En 1829 se maridavo 'mé soun ouncle, lou rèi Ferdinand VII d'Espagno, devenguè sa quatrenco femo.  
  Dos fiho nasquèron d'aquesto unioun, mai ges d'eiretié mascle.
 
A la mort de soun espous, quatre an pus tard, sa fiho Isabello aguènt que tres ans, Marìo Crestino devenguè regènto dóu reiaume.
Mai ! lou fraire dóu rèi defunta, Carle, revendiquè la courouno, bonodi uno lèi de naturo, es à dire la lèi Salico que pamens fuguè aboulido, soulamen en 1789, uno annado après sa neissènço, ( d'aqui venguè la countesto) acò fuguè l'óurigino de la proumiero guerro " Carlisto ".

Marìo-Crestino èro soustengudo pèr li liberau, anticlericau e centralisatour, dóu tèms que Carle representavo lou courrènt counservatour, clericau e regiounalisto.

Retra de la Rèino Marìo-Crestino d'Espagno pèr Winterhalter 


Museon de Rueil-Malmaison
 
De mai lou maridage secrèt de la rèino, pas gaire après la mort de Ferdinand VII, em' un sargènt de la gardo reialo, de la pacaniho demai, la faguè pulèu impoupulàri, acò fuguè utilisa coume mejan de pressioun pouliti.

En 1840, deguè abandouna la regènci au generau en cap Espartero, counquistaire di Carlisto après la bataio civilo qu'avié dura sèt annado.

Quitavo l'Espagno lou 17 d'óutobre de 1840 e faguè escalo à Marsiho, es d'aqui que se rendeguè à Santo Baumo, lou jour de la Toussant.
Es-ti qu'èro acoumpagnado ?
N'avèn ges trouba de doucumen pèr lou dire mai sabèn qu'a agu sèt enfant de soun maridage segound, e que cinq èron ja nascu en 1840, la cago-nis aguènt que siéis mes au moumen de soun peregrinage.
Sabèn tambèn que se rendeguè à Roumo pèr faire recounèisse soun maridage mourganatico pèr lou papo Gregòri lou XVIen (se pòu adounc perpensa que soun nouvèl ome l'acoumpagnavo), es ti qu'avié uno seguido de servicialo ?
Acò es pas de poussible bord que fuguè recatado dins un oustau umble dóu vilage.
Se recatavo à Paris proche soun ouncle Louvis-Felipo, Marìo-Crestino entrigassè enjusco que sa fiho Isabello fuguèsse noumado Rèino, à trege annado soulamen, revenguè à Madrid ounte assajavo d'impousa sis ideio, acò la rendeguè enca mai impoupulàri.
Fuguè mai foro bandido dóu païs, e passavo lou rèsto de sa vido en Franço, revenènt en Espagno que de tèms à autre enjusco l'abdicacioun d'Isabello II en 1870.
Defuntè en eisil au Havre, lou 22 d'avoust de 1878, sa despueio mourtalo fuguè mudado ènco dóu mounastèri de l'Escuriau.

Tengudo de soun tèms, coumo uno femo fregido qu'avié lou mau à l'os, mesclant vido privado e vido vidanto, la Rèino Marìo-Crestino leissara pamens lou souveni d'uno femo d'eicepcioun dins un mounde de mascle.

 

 

Lou Vilage de Nans en 1840

Adounc la Rèino Marìo-Crestino s'es arrestado à Nans.   
  Entre-signe près pròche di felèn de Jaume Jourdan, l'oustau que l'a reçaupudo es toujour au N° 38 de la grand carriero.

Au mitan dóu siècle XIXen, lou vilage, poupla d'aperaqui 1.100 estajan essencialamen counstitüi de dos lèio d'oustau qu'èron de cade coustat de la carriero proumiero

que fasié partido dóu camin di rèi coume lou fa lou tèstimòni de la carto marcado de 1849. 

Plan de Nans de 1849 

Sus aqueste plan, se vèï endica ( acò es sa rasoun d'èstre) lis agrandimen proujeta "pèr l'embelimen de l'abitacioun d'utilita publico" l'emplaçamen dóu cous à veni, tambèn aquéu d'uno autro plaço en seguido d'aquelo de Verdun e l'alargimen dóu camin de Rougié, que s'apelara mai tard balouard de la Mèco (vous baiaren dins un autre article perqué la Mèco...

Lou Camin di Rei

Au siècle XIXen ( de segur avans), la souleto carriero que pousqué faire mounta à Santo-Baumo despiéi Nans èro lou camin vicinau N°4,
que s'apelavo tambèn Lou Camin di Rèi que passavo pèr lou camin de "Lorges" e la vau dis Aumedo.  

La carriero atualo fuguè duberto au caminamen qu'en 1897, lou 10 de Juliet, pèr lou signala.
Fuguè realisado despiéi un proujet de ratificacioun que dato de 1854 ounte èro esta necito de faire de lòngi e carivendo prouceduro d'esproupriacioun.
Peravans, avien chifra di travai tras qu'impourtant de refleicioun.
De fes, vesènt ço que disié un memòri de 1854 (se pòu pensa que quatorge annado paravans, l'estamen dóu camin èro pas miés que vuei) :
"Lou camin vicinau N°4 (…) es despiéi de longuis annado dins un estamen pas poussible e la Coumuno que devié l'intre-teni lou fasié pas ;
n'en resulto qu'aquest camin es devengu infasable sus la majo part de soun trajit (…)
Li noumbrous pelegrin qu'arribon d'en pertout (…) leissant annualamen à Nans de noumbrousi dardèno, pamens an, pèr ana ènco de l'ermitage, qu'aquest soulet camin, que fan d'à pèd vo sus l'esquino d'ase, que pagon bèn car, e fan pamèns tres ouro de marcho au mitan di site li mai escalabrous sus un camin enfrounda (…)
"
 

Es pas de segur, uno partido de plàsi que la Rèino Marìo-Crestino deguè se faire, subre tout emé l'equipamen ( pèr pas dire l'afalicoutraduro) que devié estre lou sièu.

Mai èro enca jouvo mau-grat li sèt groussesso qu'avié deja agudo. 
 

 

La Santo-Baumo en 1840

La santo-Baumo que descurbissié la Rèino Marìo-Crestino, èro tras que difèrento d'aquelo que couneissèn vuei.
L'oustalarié atualo eisistavo pas encaro ( lou proumié bastimen fuguè inagura en 1862).  

Li Mounge Trapiste, qu'avien pres la plaço di Douminican après la restauracioun de 1822 avièn degu abandouna lou mas qu'óucupavon à l' óuriero de la fourèst, poudènt pas arriba à fatura di terro "tras que descouneissènto".

Un simple gardian civi vihavo sus li liò sacra de la Fourèst Reialo, qu'avié escapa au destrùssi de la revoulucioun e que la dison voulountié acatado ;

ero messo en coupo : dous cènts aubre de mai de tres cènts an pèr la souleto annado 1841 (entre-signe : archièu de Nans li Pin). 

Lou camin di Rèi èro pas fa que pèr li pelegrin e soun estamen de degai es eisa de coumprendre.
Uno talo situacioun a degu perdura perqué, lou 28 de janvié de 1906,
lis elegi nansèn d'à passa-tèms an fa uno proutestacioun contro la vèndo dis aubre de la fourèst de la Santo-Baumo. 

L'ancianno fermo (mas) di paire, à l'endré de l' atuau bastimèn de Nazaret.  
  Es estado tras que degaiado, en 1927.
Pèr un fiò degu à n'un aurige (gravaduro dóu siècle XIXen) 

L'acabado

Meme desenantido, la Rèino Marìo-Crestino d'Espagno fuguè la darriero soubeirano de faire lou pelegrinage à Santo-Baumo e de mounta la mountagno sacrado de long dóu camin di Rèi.

Soun noum es esta apoundu à la longo tiero di tèsto courounado marcado sus la placo de maubre que lou prefèt Chevalié avié fa pausa dintre la baumo en 1822.

Mai rès à Nans li Pin remento lou passàgi d'aquest grand persounage, la capouchino de tout, sus la muraio de l'oustau que l'acatavo, lou clube Aupin Francès à mes uno placo que marco simplamen lou passàgi dóu camin di Rèi
 
Pèr tout endico coumplémentàri, poudès vèire emè