1) LA SITUACIOUN D'ÓURIGINO (fins en 1209) |
|
L'afaire coumencè lou 14 de janvié 1208 quouro lou legat dóu Papo, Peire de Castelnau, fuguè assassina à Trenco-Taio !
Pèire de Castelnau èro esta manda pèr lou papo auprès de Ramon VI de Toulouso tre lou mes de desèmbre 1203 pèr ié demanda d'esterpa de soun coumtat l'eregìo cataro.
Maugrat que fuguèsse bèn-voulènt au respèt d'aquelo cresènço, lou comte de Toulouso demouravo pamens un catouli fervourous...

Óutenguè dóu legat uno annestìo generalo pèr tóutis aquéli qu'abjurarien o, mai eisatamen, qu' "acetarien de faire proufessioun de fe catoulico".
En realita, enjusquo li Catare vertadié, mescla à l'inmènso majourita catoulico, traïssien jamai ansin sa fe, bord que negavon la valideta d'aquéli juramen....
Segound d'ùni testimòni, lou legat fuguè assassina pèr un escudié desgracia de Ramon VI,qu'esperavo ansin de se redeme is iue de soun mèstre.
Mai rèn es mens segur, car lou muertre de Peire de Castelnau es la pièjo catastrofo qu'aguèsse pouscu escaire au comte de Toulouso...
Entre aquéu muertre e la decisioun d'Innoucènt III de lança uno crousado, va quitamen s'escoula dous mes avans que mande uno letro circulàri is evesque e i principau segnour de Franço, en quau espausavo li fa - proun parcialamen, lou fau dire - e pourtavo d'acusacioun grèvo contro lou comte.
Desligant si vassau de soun juramen de fidelita, ourdounavo "que se percasse enjusquo sa persouno pèr esterpa touto formo d'eregio dóu païs".
Proumetié tambèn i Crousa "la remessioun de si pecat e la pleno poussessioun di terro de que s'apouderarien ".
Pamens, en aquesto memo letro, leissavo mentretant uno poussibleta au comte de se redeme en ié proumetènt un "castigamen rude mai just" aparia à la proumesso d' "embandi l'eregio de soun Comté ".
Adreissant uno letro similàri au rèi de Franço, Felip-Aguste, lou papo recebè qu'un soustèn mitiga dóu soubeiran car, en proupousant li terro dóu comte i Crousa, encambavo li dre soubeiran dóu rèi !
Enterin, Felip-Aguste èro forço óucupa pèr sa guerro contro lis Anglés e subourdounavo soun intervencioun à mant'ùni coundicioun : uno trèvo emé Jouan sènso Terro, la countribucioun de la Glèiso e subretout uno provo councrèto de l'eregìo pretendudo de Ramon Vl, que li permetrié de lou despoussedi de si fièu.
Ço que lou papo poudié pas, bèn segur, li pourgi...
Davans li forço en presènci, Ramon VI poudié qu'aparentamen se clina...
Es ansin qu'après d'avé remés, en gage de bono fe, sèt de si fourtaresso à la Glèiso (que li gardarié se traïssié soun juramen), venguè faire amendo ounourablo à Sant-Gile lou 18 de jun 1209.
En camiso e pèd descaus, deguè proumetre de se plega en quau que siegue is ordre dóu papo e de soun nouvèu legat, Millon.
Umilia e repenti mai recouncilia en aparènci emé la Glèiso, demandè e prenguè la crous, se troubant dins uno situacioun proun inatendudo, bord que se vesié ansin óubliga de lucha contro si pròpri vassau !
En fa, faguè provo aqui d'uno inteligènci en foro dóu coumun, pièi que si bèn se troubèron ansin souto la prouteicioun dóu Sant Sèti !
Aguènt de rasoun seriouso de crèire que la crousado durarié pau de tèmps e s'en prendrié soulamen i viscoumtat de Trencavel (mai touca pèr l'eregìo), imaginavo que li sèti de tres o quatre ciéuta bastarien pèr apasima l'ardour di baroun dóu Nord.
Malurousamen, la casudo de Beziés e l'afougamen au coumbat de l'abat de Cistèu, Arnaud Amalric, venguèron destourba tóuti sis esperanço...


2) LA CROUSADO (1209-1211) |
|
Ramon Rogier Trencavel, alor mèstre di quatre viscoumtat, èro demoura ourfanèu quouro avié cinq an.
Soun tutour, Bertran de Saissac, èro catare e, souto soun amenistracioun, l'eregìo avié prouspera.
Mai enjusquo li catouti fervourous vivien en bono inteligènci emé li Catare...
Ramon Rogier, indulgènt e liberau, se sentié pas fautible e prenguè counsciènci que tardivamen di dangié que lou gachavon, car èro preóucupa de counserva soun independènci fàci à soun ouncle Ramon VI de Toulouso.
Pensant, éu tambèn, que lou juramen de Sant-Gile arrestarié la crousado, s'avisè un pau tard que soun ouncle lou sacrificavo.
Li sóulis atous que ié restavon èron quàuqui fourtaresso coume Beziés o Carcassouno, mai sa situacioun devenènt di mai aiarmanto, soungè de demanda éu tambèn soun perdoun à la Glèiso.
Mentre que Ramon VI guidavo d'un biais "eisemplàri" li Crousa vengu dóu Nord sus li terro di Trencavel, de Crousa vengu de l'Est seguiguèron un autre camin...
Óucupèron ansin sènso proublèmo Puèi-la-Roco e Tounèns, avans de se turta à-n' uno resistènci mai impourtanto mai de courto durado, ai las !, à Cassenuèi e à Vilo-Mur mounte "coundanèron màntis eirège à èstre crema e, aguènt acaba sa quaranteno, creiguèron pas utile de rejougne lou gros de l'armado ".
Or, aquéli dous darrié castèu èron pas sus li terro dei Trencavel, mai sus aquéli dóu comte de Toulouso, qu'ignouravo alor tout d'aquesto crousado "paralèlo"...
Quouro li Crousa, emé Ramon VI à l'avans-gàrdi, arribèron à Mount-Pelié, ciéuta catoulico que lou rèi d'Aragoun n'èro viscomte, Ramon Rogier se precipitè au rescontre d'Arnaud Amalric pèr impioura soun perdoun : acò fuguè van.
Ramon Rogier galoupè alor d'uno soulo estirado fins à Beziés pèr s'assegura de si defènso, que fisè i bourgés de la ciéuta, mentre faguè proumesso de manda de ranfort eventuau, avans d'ana se recata à Carcassouno qu'èro prouvesido de bàrri chanu e mount' avié recampa lou pessu de si troupo.
Soun plan èro simple : Beziés poudié ja sousteni un long sèti, ço que li permetrié de retarda sufisentamen la crousado pèr fin que, un cop sa quaranteno finido, li baroun du Nord tournèsson encò siéu sènso avé ataca Carcassouno, lou cèntre di tenemen de la meisoun Trencavel.
La seguido dis evenimen, ai las !, anavo li douna tort... |
 |

Li Crousa quitèron Mount-Pelié lou 20 de juliet 1209 e tirèron camin vers Beziés, distanto soulamen de 60 kiloumètre, pèr l'assieja.
Tre que fuguèron signala, l'evesque de la ciéuta, Reinald, venguè trouba Arnaud Amalric pèr counèisse sis estiganço, acò pèr-fin de li rapourta à la poupulacioun.
Si dessen èron clar : li Bezeiren déurien liéura li Catare encaro presènt dins la ciéuta, o aquelo sarié rasado...
Mai lis estajan veguèron pas li causo ansin e l'evesque quitè la ciéuta, acoumpagna pèr un certan noumbre de catouli qu'avien la petugo de soufri de represaio
| (d'uno man coume de l'autro). |
Lou sèti fuguè dounc establi, e lis un coume lis autres pensèron qu'aquéu durarié gaire.
Uno ataco audaciouso - mai temeràri - dis assègi permetè uno contro-ataco dei Crousa :
| si ribaud (valènt-à-dire si varlet d'armo) massacrèron touto la poupulacioun e boutèron lou fiò à la ciéuta ! |
Li païsan di campagno à l'entour anèron en majo part se refugia à Carcassouno ounte lou viscomte Trencavel poudié pas ié refusa l'asile, maugrat soun grand noumbre.
Li Crousa se repausèron que tres jour avans de s'endraia cap à Carcassouno, à 70 kiloumètre d'aqui....
Sus soun passage, pèr evita de subi lou sort de Beziés, lis autourita de Narbouno prenguèron lou davans en venènt faire sa soumessioun e en usant d'ùni mesuro de coustrencho envers li catare, li vaudés mai tambèn li judiéu.
Davans uno talo "bono voulountá", la Glèiso poudié que plaça la ciéuta souto sa prouteicioun.
Li deputa de Narbouno fuguèron pamens sousprés de trouba, à la tèsto di Crousa, Ramon VI qu'ajudavo li "Francés" pèr matança soun propre pople.
Sa presènci desaviavo lis esperit e fasié ressourgi li desunioun, e li gènt se demandèron se falié segui soun eisèmple o resista coume lou jouine Trencavel ?
En realita, degun sabié ço que pensavo vertadieramen lou comte de Toulouso : amavo si sujèt maugrat soun indoucileta e, de mai, avié un jo forço mai-eisa de mena, estènt que devié douna de garantido sufisènto à la Glèiso mentre assajavo d'apara si doumèni...
Enterin, Ramon Rogier acabavo si preparadis à Carcassouno : refourtissié si bàrri emé de materiau prouvenènt de la destrucioun de bastisso qu'apartenien à la Glèiso, ço que prouvouquè l'endignacioun acreissudo di Crousa...

Lou jouine Trencavel èro de verai sus la defensivo.
Prevesié de sourti soulamen pèr defèndre li sourgènt o li poun d'aigo que se situavon tóuti, pèr desfourtuno, en deforo de l'encencho di bàrri !
Après dous jour e dos niue de repaus, li Crousa ataquèron la ciéuta lou matin dóu 3 d'avoust.
Lou bourg, desgarni de troupo car indefensable, mai doumina pèr li bàrri e à pourtado de sageto, fuguè pres en dos ouro e encendia.
Acò entamenè en rèn lou sistèmo defensiéu, mai se parlè alors pèr lou proumié cop d'un chivalié que s'èro destingui pèr soun intrepideta : Simon de Montfort !
Maugrat aquesto miejo-reüssido di Crousa, Ramon Rogier li leissè óucupa la ribo senèstro de l'Audo e, en faguènt acò, èro coupa de si poun principau pèr s'aprouvesi en aigo. En verita, esperavo l'arribado inminènto de soun nouvèu soubeiran lou rèi d'Aragoun,
Pere II, à guiso de mediatour.
Aquéu darrié reçaupè l'autourisacioun de penetra dins Carcassouno pèr rescountra lou viscomte e óutenguè d'aquéu de negoucia sa redicioun.
Mai li coundicioun trop duro d'aquelo faguèron fa chi à-n'aquesto mediacioun e lou sèti countuniè .
Lou 7 d'avoust, lou "Castelar", au sud de la ciéuta, fuguè ataca e toumbè à soun tour, mai soulamen après vue jour de "boumbardamen intènse d'artiharié" (coumpausado principalamen, à l'epoco, de peirié, de trabuquet e d'àutri catapulto dóu meme gàubi) e de perdo umano impourtanto di dous caire.
Li Crousa mandèron alor un messagié acoumpagna d'uno escorto de trento ome pèr parlamenta.
Aquéu fuguè reçaupu pèr lou viscomte e cènt de si chivalié en deforo di muraio, estènt que la situacioun de la ciéuta èro ja desesperado.
L'on proupausè alor à Ramon Rogier uno redicioun ounourablo : tóuti lis estajan (coumprés lis eirège eventuau) leissarien la ciéuta sènso armo ni bagage, mentre que Ramon restarié oustage pendènt l'evacuacioun.
Bèn entendu, soun pople un cop parti, fuguè jita dins uno presoun, ço que leissavo prevèire rèn de bon sus soun sort..
Souspeta d'eregìo mai noun encaro recouneigu coume eirège, Ramon Rogier se troubavo efetivamen despoudera, meme se lou rèi de Franço soulet n'avié lou dre...
Touto-fes Arnaud Amalric s'encoumbrè gaire long-tèms de counsideracioun ansin,
|
pièi que finiguè pèr envesti un baroun de l'Isclo-de-Franço di quatre viscoumtat : Simon de Montfort... |

Aquest aceitè qu'à la soulo coundicioun d'èstre ajuda en cas de dangié, car coume la quaranteno prenié fin, forço chivalié parlavon ja de s'entourna encò siéu, emé li tasco pleno e l'amo en pas.
Maugrat que li restèsse plus gaire de troupo, Simon de Monfort reprenguè quitamen l'óufensivo pèr óucupa Alzono, Fanjau e Mountreau, utilisant pèr acò di routié maudespié l'interdícioun de la Glèiso...
Coume anavo pas s'arresta en tant bon camin, prenguè tambèn Limous e metè lou sèti davant Preissan .
Or, aquelo bastido apartenié en fa au comte de Fouis que venguè en persouno, erri uno feblo escorto,
|
pèr faire sa soumessioun, en pensant éu tambèn que la fin de la quaranteno metrié Simon de Montfort en dificulta. |
Mai acò fuguè, un cop de mai, uno evaluacioun errouniéuvo de !a situacìoun, estènt qu'en pau de tèms e toujour au contro dóu dre, Simon de Monfort s'apouderè de la majo part dì poussessioun dóu comte de Fouis (aleva la bastido de Preissan, qu'aquéu reprenguè maí qu'èro, fin finalo, d'uno impourtanço mendro).
La campagno s'acabè adounc, emé l'arribado de la marrido sasoun, sus de sucès incountestable.
Pamens, Simon de Montfort counservavo que forço gaire de troupo pèr se defèndre, au mitan d'un pats soumés un pau trop rapidamen pèr pas redouta un soulevamen escoundu.
Un recampamen di forço di segnour de Lengadò aurié pouscu, sènso n'en douta, permetre uno recounquisto rapido di quatre viscoumtat.
Ramon Vl ié pensè proubablamen, mai soun autourita demouravo encaro trop countestado e lis àutri segnour,
|
maugrat que s'apìetousiguèsson un pau sus lou sort de Beziés e di Trencavel, pensavon avans tout à si pròpri persouno. |
Uno óucasioun inesperado se presentavo, mai degun sachè l'aganta...
La mort de Ramon Rogier lou 10 de nouvémbre 1209 aumentè encaro mai l'òdi dóu pople pèr Simon de Montfort, que fuguè acusa de l'avé assassina...
En fa, fuguè mai la malautié e li marrit tratamen qu'aguèron rasoun d'aquéu jouvenome de vint-cinq an soulamen !
La desparicioun dóu viscomte desbouquè sus un rescontre entre Simon e la viscoumtesso Agnès souto lou patrounage de Pere II d'Aragon lou 24 de nouvèmbre à Mount-Pelié.
La viscoumtesso signè un ate en quau renounciavo, au proufié de Simon de Monfort e de si descendènt, à tóuti si dre sus li viscoumtat di Trencavel mai tambèn à soun propre douàri, acò contro 25000 sòu melgourian e uno rèndo annalo de 1000 sòu...

Mai en dre, poudié pas despoussedi soun fiéu, ço que leissavo à-n' aquéu touto poussibleta de countesta aquel ate en seguido.
Seguissènt mai ou mens aquelo idèio e voulènt pas se retrouba dins la situacioun d'un proutegèire,
|
Pere II, vertadié segnour di quatre viscoumtat, refusè l'óumage de Simon... |
Dóu tèms que s'abrigavo souto lou balandran de la religioun pèr afourti soun autourita, Simon, despièi soun eleicioun coume viscomte, menavo plus que d'atìveta puramen poulitico, la Glèiso poudènt pas faire autramen que d'emplega si service e, pèr aqui, aumenta soun ambicioun.
Li sóulevamen prouvouca pèr quàuqui pichot segnour dóu Menerbés creèron uno situacioun d'insegureta creissènto, tant es qu'à la fin de 1209, li demouré plus que lei ciéuta de Carcassouno, Beziés, Albi, Saverdun, Pàmio e Limous, emé li castèu de Saissac e Fanjau ; tout lou rèsto èro retoumba entre li man dis eirège.
Mentretant, Simon se n'en soucitavo gaire car li nouvello que li arribavon d'en pertout li anounciavon de ranfort pèr lou printèms :
|
li basfavo soulamen de teni fins aquì ! |
Lou comte de Toulouso se troubavo alaro dins une situacioun encaro mens coumodo.
|
Aguènt baia de gage i Crousa en puro perdo, s'èro coumproumés is uei de soun pople... |
Prenènt pèr sa part lou Catarisme coume "uno simplo interpretacíoun diferènto dis escrituro", se cresié pas de devé castiga uno simplo divergènci de vejaire.
Coume, à la fin dáu mes d'agoust 1209, tout anavo pèr lou miés entre éu e Simon, perlounguè pas sa quaranteno à Carcassouno e tournè à Toulouso.
Vióulavo en degun poun la coustumo féudalo, mai d'aquéu fa, soun coumtat cessavo d'éstre souto la prouteicìoun de la Glèiso...
Ço qu'Arnaud Amalric e lis àutrí legat esperavon car, à peno lou comte fuguè à Toulouso qu'uno deputacioun se presentè à-n'éu de la part de Simon de Monfort, "cap de la crousadò", pèr ié demanda de liéura i Crousa lis eirèga encaro presènt dins la vilo.
Ramon Vl e li conse de la ciéuta proutestèron contro aquelo messo en demoro bord que, lou papo l'aguènt absòut, la counsideravon coume ilecito.
Dins un sèns, l'èro realamen car, se restavon d'eirège, dependien de la soulo juridicioun de l'evesque !
Menacè meme d'en apela à Innoucènt III !

Acò faguè qu'abriva li causo : Arnaud Amalric escoumenjè li sendi e lancè l'interdi sus Toulouso.
Lou cas dóu comte devènt èstre trata emé un minimoun de prudènci, n'en sesiguè lou councile d'Avignoun.
Lou di councile finiguè pèr escoumenja Ramon VI pèr encauso qu'avié pas tengu si proumesso de Sant-Gile, mai li leissè, un cop de mai, uno sousto per se redeme.
Arnaud Amalric, inquieta pèr li bravejado dóu comte, prenguè pamens la precaucioun de faire manda au papo un raport que mesclavo lou faus au verai toucant Ramon VI.
Aquéu darrié, de tout biais, fugué- pas forço empressiouna pèr aquéli decisioun presso contro éu.
S'alestissié pèr parti à Roumo e prenguè d'ùni dispousicioun pèr asseyura la regèncí pendént soun absènci (estènt que lou futur Ramon VII avié encaro que 12 an).
Se boutè à redigi un testamen qu'establigué uno sucessioun bèn particuliero :
| Que venguèsse de mouri, e soun fiéu Ramon lou Jouine eiretarié. |
| Aquéu mouriguèsse, soun fraìre Baldoin eiretarié à soun tour... |
Fin finalo, defuntèsse Baldoin, lou coumtat revendrié... au rèì de Franço, Felip Aguste,
Lou retour dóu Lengadoc à la Franço èro adounc iscri dins aquel ate de 1209 !
En realita, fasènt coum' acò, Ramon VI evitavo à tout cost que Simon de Montfort pousquèsse metre la man sus lou coumtat e, au travers d'éu, la Glèiso.
Lou viage dóu comte à Roumo aguè pas lou sucès qu'esperavo : maugrat que suspendiguèsse li mesuro en cous, lou papo li reprouchè soun coumpourtamen caióu...
Mai Lou Papo semblavo tambèn d'ana dins soun sèns en demandant à Arnaud Amalric un pau mai de retengudo dins sìs ate !
L'ambiguëta dis atitudo pareíssié alaro èstre de messo !

Au printèms de l'an 1210, emé lou retour di bèu jour, li Crousa aflouquèron tourna-mai dins la Regioun.
E mai aguèsse un efetiéu mendre que pendènt la campagno precedènto, Simon de Monfort dispausavo alaro de proun de troupo pèr countunia la crousado e ajougne la toco que s'èro fissado : Redurre li fourtaresso mountagnolo de Menerbo, Terme e Cabaret !
Car sènso éli, jamai poudrié veni mèstre di viscoumtat.
Après un sèti de mai d'un mes, Menerbo cabussà pèr manco de prouvesioun e li noumbrous Catare que se troubavon dintre mouriguèron sus lou cremadou.
Lou sèti de Terme durè un pau mai de tèms mai s'acabé èu tambèn parieramen...
La campagno de 1210 se terminè adounc sus uno resulto proun pousítivo pèr li Crousa,
| pièi que demouravo plus qu'un soulet castèu de liéure dins la mountagno : Cabaret. |
D'aquéu tèms, Ramon VI aguè forço causo de faire à Toulouso.
D'en proumié, deguè lucha contro l'enfluènci creìssènto de l'evèsque Folco, qu'avié fourma uno miliço armado e decidido de persecuta li Catare e li Judiéu...
Aquéli avien tambèn créa sa miliço, ço que mantanié uno agitacioun certano dins la cíéuta.
En seguìdo, deguè se justifíca fàci au councile d'Avignoun.
Davans li noumbróus cauco-trepo qu'assajèron de durbi souto si pè, resistiguè sèmpre à la tentacioun de sauva soun coumtat en sacrificant li Catare e si vassau.
Mai l'ultimo prouvoucacioun d'Arnaud Amalric, que li ourdounavo de bandi li Catare en deforo de si terro e de s'enana en Terro Santo à guiso de penitènci, aguè finalamen rasoun de sa prudèncí.
Decidi desenant à resisti en usant de la forço,moubilisè si vassau e s'embarrè dedins Toulouso !

3) LA COUNQUISTO (1211-1215) |
|
Lou segnour de Cabaret avié la chabènço de teni presounié Bouchard de Marly, un di meiour liòtenènt de Simon de Montfort.
En estratège sutiéu, coumprenguè lèu qu'avié l'avantage de se servi d'aquéu coume mounedo d'escàmbi e de counclure un acòrdi en se rendènt pulèu que de resisti.
Coume avié rèn de se reproucha sus lou founs (senoun quàuqui refugia catare que se despachè d'evacua), rendè sa fourtaresso contro la proumesso fourmalo que sarié annestia emé sis ome e qu'óutendrié de terro equivalènto.
Maugrat que li agradèsse pas, Simon ratifiquè aquel acòrdi car pèr éu, lou mai impourtant èro de teni enfin aquelo fourtaresso e, en sus d'acò, sènso avé perdu un soul ome.
Aguènt counquista Lastours, Simon s'ataquè pièi à Lavaur.
Anciano poussessioun di Trencavel, aquelo plaço-forto èro passado souto l'empèri de Toulouso.
Tóuti li refugia catare di plaço-forto conquisto pèr li Crousa se i'èron recata souto la prouteicioun de Dono Guiralda de Laurac, cresènto noutòri.
Simon de Monfort pousquè envesti qu'uno partido de la ciéuta. Li troupo de Ramon VI, apelado en ranfort pèr sa vassalo, envestiguèron l'autro partido mai ataquèron pas lou camp di Crousa. |
 |
Lou comte de Toulouso, que s'estremavo toujour mai dins soun double jo, venguè alaro parlamenta en van emé Simon avans de s'entourna dins sa capitalo, en s'acountentant d'entrava l'aprouvesiounamen di Crousa.
Aguènt un pè dins chasque camp, poudié pas empacha la miliço de Folco de manda cinq milo ome pèr sousteni Monfort.
Mai un cop revengu dins sa ciéuta, n'en bandiguè l'evèsque que rejougnè, coustrench e fourça, li Crousa.
Lavaur finiguè pèr toumba lou 3 de mai 1211...
Aimeric de Montreal e vuetanto chivalié "faidits" fuguèron eisecuta.
Dono Guiralda de Laurac, tengudo pèr eirèjo, fuguè brutalamen moulestado e garçado dins un pous, mounte fuguè aclapado.
Li tres à quatre cènt catare mouriguèron sus lou cremadou e li troupo de Ramon fuguèron aducho à Carcassouno pèr i'èstre engabioulado dins si carce.
Soulo la poupulacioun catoulico fuguè realamen espargnado, encaro que deguè presta couleitivamen juramen à la Glèiso e fuguè soumesso au pihage...

La casudo de Lavaur produguè l'efèt escoumta, en prouvoucant un vènt de panico sus lou Coumtat de Toulouso.
Mai uno partido di Crousa èron ja en trin de desbagaja, sa quaranteno estènt finido,
| e se preóucupavon gaire d'ataca Ramon VI, car coumençavon de souspeta lis ambicioun "pïouso" de Simon de Montfort. |
Urousamen pèr éu, aquéli que partien èron lèu remplaça pèr de countingènt nouvèu, ço que li permetè de counquista à cha pau tout lou Lauragués...
Enterin, Ramon VI reagissié pas o quàsi, e esperavo atraire la crousado fins à Toulouso, mounte, pensavo, se roumpririé li dènt...
Soulet castèu que pestalavo encaro l'acès à Toulouso, Mountferrand èro esta fisa à Baldoin, fraire de Ramon,
| que devié desaprouva en fa la poulitico de soun einat à respèt dis eirège e capissié mau soun atitudo oundejanto. |
Se coumpren ansin qu'après uno resistènci de puro formo, Baldoin aguèsse rendu la fourtaresso e pres li part di Crousa.
Li ciéutadello envirounant Toulouso tombavon lis uno après lis autro, lou mai souvènt en seguido d'un replé de si troupo,
| e la capitalo devenguè bèn lèu lou poun de raliamen de tóuti li fugitiéu... |
Jamai Ramon VI aguè autant d'ome lèst pèr lou coumbat e que plaçavon dins la persouno dóu comte soun ultimo esperanço. Erian alaro en jun de 1211 e Simon, mentre que s'avançavo sus Toulouso, se pensavo encaro de poudé claure aquelo cavaucado en s'apouderant de la ciéuta.
Aguènt reçaupu en ranfort un countingènt alemand, esperavo despoussedi Ramon VI de si terro e regla definitivamen si comte emé soun enemi.
Li conse de la ciéuta, que cresien d'avé prouva sa bono fe, tentèron uno embassado ran di Crousa, mai lis eisigènci d'aquéli (talo la bandisoun dóu comte) lis endignèron e li faguèron passa tóuti dins lou camp de Ramon, tant li catouli coume li catare.
Lou proumié sèti de Toulouso coumencè lou 16 de jun 1211...
Councretamen, la ciéuta èro tras que bèn defendudo pèr lei sièis kiloumètre de soun encencho doublo flancado d'uno cinquanteno de tourre, traucado de douge porto e articulado à l'entour dóu castèu coumtau.
De mai, touto la poupulacioun èro lèsto pèr se batre enfin contro li Franchimand, quitamen li fremo que, se poudien pas ana à l'óufensivo, jougavon pamens lou role d'arquié e d'aubarestié, e se moustravonforço engaubiado !

Ramon, lou comte de Fouis e si vassau tentèron mai que d'uno sourtido, mai sènso capitado decisivo, e fuguè quàsi pèr cop d'astre, sus uno ataco temeràri dóu camp di Crousa pèr Uc d'Alfaro e si routié que li Franchimand se decidèron à plega bandiero lou 29 de jun.
Acò fuguè la proumiero revirado de Simon de Montfort
Fort d'aquelo vitòri, li conse mandèron uno embassado à Pere II pèr li demoustra la marrido fe di legat
| e subre-tout pèr li demanda de prendre enfin claramen li part de l'un vo de l'autre. |
Dins lou meme tèms, Simon se lancè, pèr se venja, sus lou Coumtat de Fouis deserta, mai sènso poudé capita pamens à s'apoudera de la ciéuta...
La batèsto à l'entour de Castèu-Nòu-d'Àri semblè counfierma un moumen l'avantage dóu comte de Toulouso,
| mai Simon de Montfort demourè finalamen lou segnourejaire dóu terren. |
Après forço revirado, à la fin de 1212, Simon de Montfort, adeja mèstre di quatre viscoumtat Trencavel, avié fini pèr counquista lou Toulousan, lou Rouërgue, lou Carci, l'Agenés, uno partido dóu Coumenge e avié redu lou coumtat de Fouis à la defensivo.
De soun caire, Ramon VI, coupa de soun marquesat de Prouvènço, poussedissié plus que Toulouso e Mountauban, e vesié si ressourso beissa d'un jour à l'autre.
Davans aquelo situacioun, li legat demandèron au Papo de trasferi lou coumtat à Simon.
Innocent III faguè provo alaro de "sagesso" en disènt de nàni, car aquéli li avien toujour pas demoustra la coupableta dóu coumte...
Óutro d'acò, emai s'aquéu èro esta coupable, sa fauto poudié pas, en degun cas, retoumba sus soun fiéu.
En realita, lou Papo avié pòu que Felip Aguste s'encagnèsse e entendié counèisse desenant touto la verita sus aquel afaire.
Lou cop fuguè rude pèr Arnaud Amalric et Simon de Montfort, bord que remetié tout en causo.
Tant l'escoumenjo ilegalo e tardivo de Ramon VI coume la counquisto di viscoumtat Trencavel !
Decidèron adounc de persegui soun entrepresso e de metre lou pountife davans lou fa coumpli...
| car Simon estènt mèstre de Toulouso, quau poudrié li en refusa la soubeiraneta ? |

Se sentènt proun fort en aquelo ouro, Simon faguè "elegi" uno coumessioun legislativo pèr fin de douna un estatut reau à si "poussessioun" (Estatut de Pàmio, lou 1er de desèmbre de 1212), en s'apiejant sus la coustumo de Paris e en aguènt pèr toco d'afranchimandi à terme tout lou Lengadò.
À la fin de l'annado 1212, Ramon VI passè li Pirenèu pèr demanda à Pere II d'intercedi en sa favour à ran dóu Papo.
Aquéu darrié recebè l'embassado dóu rèi d'Aragoun emé uno bèn-voulènci d'autant mai grando que doutavo sèmpre mai dóu desinteressamen de Simon.
Adounc, dins de letro datado de janvié de 1213, demandè à si legat de recampa un councile davans lou quau Ramon VI poudrié enfin se justifica en touto equita.
Mai pèr malastre, aquéli letro metèron mai que d'un mes pèr arriba fins à si destinatàri !
Pendènt aquelo embassado, li legat engivanèron un tau councile, mai pas toutalamen dins la memo amiro :
|
Ramon Vl, apela pèr se justifica, sarié coundana de-segur, mai aqueste cop segound li règlo. |
Emé l'intervencioun de Pere II que se faguè l'avoucat dóu comte de Toulouso, li discutido treinassèron proun pèr permetre i legat de reçaupre li letro dóu Papo.
La pousicioun mai temperado dóu pontife à respèt dóu comte, que l'amenavo à demanda la clausuro de la crousado e la restitucioun de si bèn à Ramon VI, li susprenguè un pau, mai se ressesissèron proun lèu e li mandèron rapidamen uno embassado que, un cop mai, semenè li grano de la doutanço dins soun esperit.
Emé lou testimòni ambigu de la Rèino d'Aragoun, catoulico pïouso repudiado pèr soun espous, se desjujè subran lou 21 de mai e anulè tóuti si decisioun.
Avisè tambèn Pere II de roumpre inmediatamen sis engajamen envers Ramon VI, souto peno de subi li meme sancioun.
Sa souleto councessioun fuguè de manda un legat de mai en Lengadò !
Maugrat qu'aguèsse pas capita, Pere II fuguè festeja à Toulouso coume un eros.
Acetè de prendre la ciéuta souto sa prouteicioun, emé pèr coundicioun que li prestèsson oumenage, ço que fuguè fa lou 27 de janvié.
Aquéu juramen avié de counsequènci grèvo pèr l'avenidou, estènt qu'ansin, tant Ramon coume Simon se retroubavon si vassau.
Avié lou dre de lis empacha de se batre, ço que poudié paralisa Montfort e, en cas de rebelioun, li retira quitamen soun fiéu...
L'iniciativo èro riscado, perqué lou coumtat de Toulouso dependié toujour de Felip Auguste (meme s'aquéu èro liuen),
|
mai li permetié coum'acò d'avé tóuti li carto en man. |

Lou rèi de Franço, davans li reviramen countùni d'un Papo que li agradavo gaire, preferiguè de pas se preóucupa dóu counflit, empachè soun fiéu Louis de se crousa e blouquè enjusqu'au recrutamen di ranfort, car avié besoun de troupo pèr si pròpri guerro.
Mai Simon cabussè pas tant eisadamen dins aquelo trapo e roumpè soun oumenage.
Se retroubè alaro fàci à un aversàri mai drud que Ramon VI, mai fuguè pas mentretant esfraia, bord que, à soun vejaire,
|
éu se batié pèr la Santo Glèiso e Pere II pèr lis eirège. |
De noumbróusis escaramoucho, sènso efèt decisiéu, boutèron lou mourau di Crousa dins un estamen de malagno.
Pèr redouna de courage à si troupo, Simon decidè adounc d'arma chivalié soun fiéu Amaury pendènt uno ceremòni grandasso e de pourgi en apanage li terro counquistado en Gascougno e dins lou Coumenge.
En proufichant que Simon acoumpagnavo justamen soun fiéu pèr fin qu'aquéu prenguèsse poussessioun de si territòri,
|
Ramon VI s'apouderè de Pujols e enmenè si presounié à Toulouso. |
Mai lou chaple d'aquéli pèr lis estajan de la ciéuta faguè qu'aumenta la furour di Crousa et l'òdi mutuau di dous camp ajougnè aqui soun poun de cimo.
Emé dificulta, Pere II pousquè recruta de troupo pèr pourta ajudo au comte de Toulouso e arribè davans Mureth lou 8 de setèmbre.
Après quàuqui jour d'uno espèro indeciso, Simon passè à l'ataco e escrachè lis Aragouné.
Dintre lou fum de mort di dous camp, se troubavo Pere II, lou Rèi d'Aragoun, que leissavo un enfant pèr eiretié...
Simon de Montfort aurié pouscu se precipita sus Toulouso e catura lou comte e soun fiéu : S'astenguè e demourè à Mureth...
Ablasiga pèr açuelo desfacho, Ramon VI decidè de se sacrifica pèr sauva Toulouso : emé soun fièu, se despatriè pendént plusiour mes en Anglo-Terro
Simon quitè alor Mureth, mounte li conse de Toulouso negouciavon apramen sa soumessioun emé li legat.
Pèr un moumenet, se desinteressè dis afaire de la Glèiso pèr s'óucupa di sièuno,
|
en ravajant lou Coumtat de Fouis, lou Coumtat de Coumenge e un mouloun d'àutri ciéuta. |
En febrié de 1214, Ramon VI tournà d'Angle-Terro e rintrè dins Toulouso...
Au meme moumen, soun fraire Baldoin caiguè dins uno embuscado e fuguè penja à Mountauban, après un proucès tras que soumàri, pèr servi d'eisèmple.

Simon n'en fuguè forço pena, mai avié une autro preóucupacioun en tèsto, car Narbouno, encaro neutro i'a gaire de tèms, s'aligavo aro emé lis Aragounés pèr reclama lou retour de l'enfant d'Aragoun devengu rèi e que Montfort gardavo coume oustage.
Simon lis ataquè e manquè d'èstre pres mai sauva de justesso, decidè de metre lou sèti davans la ciéuta.
Lou Cardinau de Benevento, ouvèu legat dóu papoque li avié baia li plen poudé, agissié en soun noum empachè Simon de faire acò...
Simon de Montfort alaro, coumprenguè bèn qu'Innoucènt III, après s'èstre servi d'éu, lou regitavo e que voulié arresta la crousado.
Lis entencioun dóu papo aro semblavon claro :
Voulié recouncilia tóutis aquéli que manifestavon lou desir de tourna dins li bras de la Glèiso, quent que fuguèsson si fauto,
|
e prendre de garantido pèr manteni la pas, dins l'espèro qu'un councile pousquèsse eisamina lou proublèmo di restitucioun. |
Après li comte de Fouis e de Coumenge, lou 18 d'abriéu, e li conse de Toulouso lou 25, Ramon VI coumpareiguè davans lou legat e, pèr uno quàsi-abdicacioun, acetè de se soumetre à la Glèiso en leissant soun coumtat à soun fiéu.
Simon de Montfort fuguè decebu e regretè amaramen de pas s'èstre apoudera de Toulouso après Mureth, pèr plaça lou papo davans lou fa.
À la debuto de 1215, Roubert de Courçon, nóunci proche de la cour de Franço,
|
counvidè l'archevesque de Narbouno à counvouca un councile à Mount-Pelié en agissènt de sa propro autourita. |
Lou Cardinau de Benevento, de retour d'Aragoun, arribè just à tèms pèr lou presidi, mai èro mes davant lou fa coumpli.
Aquéu councile finiguè pèr elegi Simon de Montfort coume comte de Toulouso,
|
mai lou Cardinau de Benevento refusè de l'envesti, estènt que la decisioun finalo devié èstre presso pèr lou papo éu-meme. |
Decebu, lis evesque mandèron uno embassado à Roumo pèr envita lou papo à se prounouncia en favour de Simon,
| pensant que la voutacioun de Mount-Pelié l'enfluenciarié. |
Après lou councile, lou Cardinau de Benevento countuniè soun pres-fa,
|
en assajant de plaça lou Lengodò en partido souto l'empèri de la Glèiso e en partido souto l'autourita de Simon. |
Ramon e sa famiho deguèron quita lou palais coumtau mounte l'evesque Folco, en mau-despié de Simon, s'instalè en triounfadou.

Fuguè à-n'aquéu moumen que lou prince Louis, fiéu eina dóu rèi de Franço, anounciè soun arribado, en coumplissènt tardivamen soun desir de prendre la crous.
Maugrat l'acabado de la guerro, venié interveni sus l'ordre de soun paire, arò que Ramon èro d'à-geinoun, pèr faire senti la prééminènci reialo.
Sa quaranteno en Lengadò fuguè rèn d'autre qu'uno "passejado" militàri, car la simplo visto de sa bandiero ournado de flourdalis bastavo pèr apasima lis esperit.
En fa, se Simon devié deteni un jour lou Coumtat de Toulouso, acò sarié di man dóu rèi e noun d'aquéli dóu pountife...
Lou retour de la delegacioun mandado à Roumo aduguè uno souspresso au Cardinau de Benevento,
|
car lou papo desavouavo parcialamen sa poulitico pèr tres bulo datado dóu 2 d'abriéu de 1215. |
Aquéu, d'efèt, avié capi la manobro de Felip Aguste e poudié plus se permetre de lou braveja, aro qu'èro lou mounarco mai pouderous d'Éuropo.
Après tàntis annado d'esfors, tout ço qu'óutenié Simon de Montfort èro la gerènci dóu Coumtat de Toulouso,
|
un usufru de quàuqui mes, dins l'atèndo de la decisioun dóu Councile generau. |
Ramoun VI esperè pas Montfort : mandè soun féu en Anglo-Terro e se recatè éu-meme proubablamen en Aragoun !
Lis Óucitan pareissien s'acoumouda d'aquéu nouvèl ordre "francés", mai regretavon en silènci l'ancian comte.
Lou Quatren Councile dóu Latran que se tenguè partènt dóu 11 de nouvèmbre de 1215 aguè pèr toco
" d'esterpa l'eregìo, li vice, lis abusanço de touto meno,
| touma defini la dóutrino pèr courfourta la fe,
e bouta un terme à tóuti li garrouio pèr fin de restaura l'unita dóu pople crestian...." |
Un prougramo grandaras, en soumo !
Ramoun VI e soun fiéu, acoumpagna pèr li comte de Fouis e de Coumenge e pèr li representant di segnour despoussedi, arribèron bèn avans l'entamenado di debat.
Simon de Montfort se ié faguè representa pèr soun fraire Guy | |
| Li rèi de Franço e d'Anglo-Terro fuguèron tambèn representa. |
Lou papo semblavo enfin prendre counsciènci que la crousado èro estado desviado de sa toco proumiero, bord qu'èro estado predicodo pèr desquiha la contro-glèiso cataro e noun pèr permetre à Simon de s'enrichi en devenènt comte de Toulouso !

Innoucènt III se declarè adounc favourable, tre la debuto, à la restitucioun de si terro à Ramon VI, que jujavo coume un bon catouli maugrat si feblesso, e à l'atribucioun defnitivo di viscoumiat Trencavel à Montfort...
Tóuti dous restavon, bèn entendu, vassau dóu rèi de Franço, maugrat qu'aguèsson inicialamen reçaupu dóu Sant Sèti l'envestiduro de si féu.
Après uno tiero de discutido aspro e apassiounado, lou papo rendè fnalamen sa sentènci lou 14 de desèmbre 1215 :
1. Tóuti li doumèni counquista, emé li ciéuta de Mountauban e Toulouso - aleva li dre di catouli, di femo e di glèiso -, saran atribui à Simon de Montfort ;
2. Lou comte de Fouis óutendra la restitucioun coundiciounalo de soun castèu ;
3. Ramon VI reçaupra uno pensioun de 400 marc d'argènt e déurié quita soun coumtat ;
4. Sa mouié counservara si doumèni propre ;
5. Lou jouine Ramon óutendra li poussessioun prouvençalo di Sant-Gile (mai l'imprecisioun pertoucant sis avé déurié engendra de counfit).
Rendènt aquelo sentènci à rèire-cor, lou papo tentè en fa de restregne li efèt noun religious de la crousado.
En gardant quauqui tèms à soun coustat aquéu que devenié Ramon VII, li revelè un pou lou founs de sa pensado,
|
emé l'esperanço que sarié soun revenge poustume. |
Quouro aprenguè la decisioun, Simon de Montfort fuguè, pèr lou mens, tras que decebu.
Maugrat que fuguèsse enfin nouma comte de Toulouso, lou Marquesat de Prouvènço -de quau li raro eisato èron pas estalido- e lou Coumtat de Fouis li escapavon.
Bèn decidi de se venja, recoubrè lou titre ducau de Narbouno, de quau Arnaud Amalric, soun ancian aliga, s'èro apoudera mau-degudamen.
Un cop tourna à Toulouso, devenguè vertadieramen lou sucessour dis ancian comte.
Simon partè à Paris dins lou courrènt dóu mes de mars de 1216, pèr fin de faire counfierma pèr lou rèi la décisioun dóu papo.
Lou destin dóu Lengadò fuguè aqui sagela, car lou rèi engloubè dins un meme grand fiéu lou Coumtat de Toulouso e lis anciàni poussessioun di Trencavel, qu'escapavon desenant au segnourage dóu rèi d'Aragoun.
Se counsideran la quàsi-independènci de que gaudissié l'Estat óucitan souto Ramon,
|
se pòu dire, sènso eisageracioun, que lou rèi fasié rintra ansin lou Lengadò dins la mouvènci franchimando ! |

4) LA RECOUNQUISTO (1216-1224) |
|
Un sóulevamen generau dóu Lengadò darrié Ramon (VII), tourna de soun despatriamen tre l'annado 1216,
|
li permetè de recounquísta à cha pau uno grando partido de soun coumtat. |
D'efèt, la populacioun d'oc aurié preferi mouri pulèu que de viéure souto lou jou dóu nouvèu comte de lengo d'oïl.
Mai la vengudo de ranfort ajudè Simon à tourna prendre l'óufensivo en 1218.
Es en fasènt, un cop de mai, lou sèti de Toulouso que mouriguè lou 25 de jun d'aquel an, la tèsto fracassado pèr uno pèiro
|
que prouvendrié, segound la legèndo, d'uno machino de guerro manipulado pèr de femo... |
Son fiéu Amaury prenguè sa sucessioun e assajè vanamen de countunia soun obro...
Mai prougressivamen, tout lou Coumtat se raliguè à Ramon VII.
En sus, l'esterminacioun di crousa à Carcassouno en 1219 placè Amaury dins uno situacioun quàsi desesperado.
Honorius III, qu'avié pres la seguido d'Innoucènt III à la mort d'aquéu en 1216, prediquè uno novo crousado,
|
counfoundènt encaro, coume soun predecessour, l'eregìo e la justo lucho pèr l'independènci. |
Es gràci à-n' aquelo crousado prouvidencialo e à l'arribado de l'avans-gàrdi dóu prince Louis qu'Amaury de Montfort fuguè sauva.
En intrant dins lou counflit, lou rèi de Franço dounvo, en aparènci, l'empressioun de sousteni soun vassau,
|
mai en realita, se plaçavo subretout en arbitre entre lis aversàri. |
Pèr marca lou cep, li troupo reialo faguèron subi à Marmando lou sort que fuguè autre-tèms aquéu de Beziés.
Lou prince Louis ourdounè pas lou chaple, mai leissè frejamen escoutela cinq milo persouno !
Après acò, la crousado se gandiguè glouriousamen vers Toulouso mounte lou sèti, que durè 45 jour, fuguè encala.
Louis se retirè adounc sus aquelo revirado, après que li dous camp aguèsson escambia si presounié...

Ramon VII recoumpensè la ciéuta, qu'avié forço pati, pèr d'ùneis eisencioun d'impost.
Mai vouguè pas - à tort, bessai ? - negoucia en pousicioun de forço emé lou prince Louis,
|
car se counsideravo coume un soubeiran dins soun reiaume dóu Miejour, à l'image de sis aujòu... |
Acò èro-ti encaro poussible ?
Fins en 1222, Ramon VIl aumentè à cha pau l'estendudo de si doumèni au despèns d'Amaury,
|
que se retroubè lèu dins la situacioun de Ramon VI avans lou Councile dóu Latran. |
Lou 16 de jun de 1216, faguè ate d'aléujanço au rèi de Franço e li demandè d'interveni davans la Glèiso pèr qu'aquelo li recouneiguèsse enfin si dre.
Mai Philippe Auguste recusè sa requèsto.
Ramon VII anè alaro en Prouvènço pèr sousteni l'afougamen de si partisan. | |
| A soun retour, soun paire èro mort... |
Escoumenja, avié pas lou dre d'èstre sepeli en terro counsacrado.
Pèr acò, Ramon VII anavo passa lei vint-e-cinq annaco seguènto à faire de demarcho vano per imploura soun perdoun...
L'avenimen de Ramon VII aguè liò lou 21 de setèmbre de 1222, mentre qu'Amaury s'èro refugia à Carcassouno.
|
Tóuti dous esperavon (vanamen ?) l'arbitrage-dóu rèi de Franço. |
Enterin, Ramon Rogier de Fouis acabavo la recounquisto de si doumèni. Mouriguè en mars de 1223, avans la capitulacioun de la ciéuta de Mirapés qu'assiejavo.
Leissavo à son fiéu Rogier Bernat un doumèni espandi.
Lis atour principau d'aquelo tragèdi avien fa esclùssi discretamen, un après l'autre : restavo à si fiéu respetiéu l'eunour doulourous de la clava...

En Óucitanìo, se luchavo despièi 1209, e aquéli qu'avien dès an à l'epoco èron aro devengu d'ome...
Emé Ramon VII, uno liberta aparènto respelissié, car un pople ertié avié participa à sa liberacioun,
|
dins un envanc d'estrambord que counèis gaire d'eisèmple coumparable. |
La mort de Felip Aguste, lou 14 de juliet de 1223, e l'avenimen de Louis VIII, mai favourable à la Glèiso,
|
prouvouquèron un moumen de terrour dóu coustat óucitan... |
Mai li prouvesimen tras que maigre manda à Amaury pèr lou nouvèu rèi e Arnaud Amalric li permetèron pas de mantusa la lucho.
Councluguè adounc un acòrdi emé Ramon VII e Rogier Bernat lou 14 de janvié de 1224, avans de tourna se recata en Franço.
Lou 16 de janvié, Ramon Trencavel fuguè istala à Carcassouno pèr lou comte de Fouís.
Se recouneiguè vassau noun dóu rèi d'Aragoun, mai de Ramon VII...
Lou Lengadò, prouvisourimen, avié retrouba d'aquéu fa soun independènci.
Mai dins l'oumbro, Honorius III marchavo dins li piado d'Innoucènt III e cercavo la perdo de Ramon...
De mai, lou retour pietadous d'Amaury empuravo l'apetis de Louis VIII...

5) L'INTERVENCIOUN REIALO (1224-1271) |
|
Lou rèi avié pas espera la renounciacioun d'Amaury pèr decidi de counquista lou Lengodò.
Acetè de touma parti pèr uno novo "crousado" en Aubigés mai en pausant d'ùni coundicioun que se poudien pas countouma :
|
Designacioun dis archevesque de Bourges, de Reims e de Sens coume de vertadié legat dóu papo, e aguènt li plen poudé
Prourougocioun de la trèvo emé lou rèi d'Anglo-Terro pèr dès annado,
Counfiscacioun dóu Coumtat de Toulouso e sis atenènço à soun proufié e aquéu de sis eiretié,
Countribucioun de 60 000 liéuro parisenco chasco annado pendènt dès an,
Acòrdi emé l'Emperadou pèr fin que lou Marquesat de Prouvènço soutriguèsse degun prejudice de la part de sis Estat vesin. |
Acò èro un ultimatum que lou papo poudié pas aceta à blot :
Se li coundicioun pecuniàri pareissien nourmalo, Honorius poudié gès aceta que lou rèi dispausèsse,
|
à travès de sis evesque, d'un poudé esperitau equivalènt lou siéu e li permetènt d'escoumenja quau li semblavo bon. |
Adounc refusè, souto lou pretèste que la crousado en Teno Santo proujetado pèr l'Emperador Frederi II primavo sus aquelo contro lis Aubigés.
Demandè pamens au rèi de faire quichado sus Ramon VII per fn qu'aquéu tenguèsse si proumesso à respèt de la Glèiso...
Dins lou meme tèms, Ramon VII assajè un cop mai de s'endeveni emé lou Sant Sèti.
Sa requèsto fuguè aculido pulèu favourablamen, car lou papo amavo miés, fin finalo, la recounciliacioun à l'aproupriacioun dóu Coumtat pèr lou rèi.
Pèr un juramen en dato dóu 25 d'avoust de 1224, un acòrdi fuguè sarra.
Louis VIII apreciè gaire la causo e mandè uno embassado à Roumo pèr espremi soun mau-countentamen.
Acò èro un dilèmo crudèu pèr Honorius :
| S'acourdavo la recounciliacioun, riscavo de vèire respeli l'eregìo... | |
| | E se la refusavo, pourgissié carto blanco à Louis VIII en Óucitanìo... |
En counsequènci, reservè sa responso e l'afaire treinassè pendènt de mes e de mes.


Un nouvèu councile fuguè counvouca lou 29 de nouvèmbre 1225 souto la presidènci dóu Cardinau de Sant-Ange, nouvèu legat dóu papo, pèr juja Ramon VII.
La Glèiso de Roumo rendè sa sentènci lou 28 de janvié 1226 :
| Luen d'èstre obsòut, Ramon VII fuguè tourna-mai escoumenja ! |
| lou coumtat e si dependènci fuguèron atribuï au rèi e à si sucessour, acò à titre perpetuau. |
Amaury de Montfort reçaupè la proumesso d'èstre nouma counestable en escàmbi d'un eiretage qu'avié pas sachu garda.
|
Ramon VII counservaié pamens lou marquesat de Prouvènço. |
Desenant, plus rèn de rèn empachavo lou rèi de counquista legalamen e pïousamen lou Lengadò, estènt que Ramon VII èro plus qu'un paure prince descasegu.
Ramon, emé la voio de la desesperanço, resistè autant que pousquè fàci is armado reialo, mai perdè tóuti si poussessioun l'uno après l'autro.
Quouro Louís VIII mouriguè lou 8 de nouvèmbre de 1226, Ramon avié plus que Toulouso, Limous e lou pichot tenadou dóu Razés...
Aquelo desparicioun subito lou sauvè d'uno desbrando toufalo e li permetè de reprendre prouvisourimen l'óufensivo, en aguènt meme quàuqui sucès.
Lou 12 d'abriéu 1229, à Poris, Ramon VII signè un tratat à travès lou quau perdié la mita de soun eiretage,
| cedié au rèi li quatre viscoumtat di Trencavel, lou Ducat de Narbouno e lou Marquesat de Prouvènço, tout acò en pleno prouprieta. |
Lou rèi li leissavo en usufru un "Coumtat" de Toulouso adouba i dimensioun d'un dioucèsi e amputa de Mirapés.
Li leissavo tambèn l'Agenés, lou Rouërgue, l'Aubigés en-deça de Tarn e lou Carci aleva Caours.
Lis eiretié de Ramon èron foro-jita de la sucessioun, franc de sa fiho Joana qu'espousarié un di fraire de Louis IX.
| S'aquelo defuntèsse sènso enfant, lou "Coumtat" revendrié direitamen à la Courouno reialo... |
Óutro d'acò, la majo part de si fourtaresso èron desmantelado, devié entre-teni de garnisoun reialo dins aquéli que restavon - noutamen Toulouso - pendènt dès annado e paga uno indannita de 27000 marc d'argènt sus quatre an...

Ramon VII tentè bèn, quàuqui cop encaro, de s'enrebeli, mai sènso sucès, ai las !
Poudié ges empacha lou matrimòni de sa fiho Joana emé Alphonse, fraire de Louis IX e futur comte de Peitiéu en 1241.
Après Mountsegur, óutenguè (enfin !) la levado de soun escoumenjo
| e reprenguè en man lou gouvèr de soun "Coumtat" que redevenguè, tras que partidamen, independènt. |
Multipliquè li demarcho pèr se tourna marida e tenta d'avé un eirefié mascle, dins l'espèr de poudé embriga lou "Tratat de Paris", mai sènso capita.
Aguènt proutegi li Catare que dins lou sèns mounte sa causo se counfoundié em'aquelo de l'independènci óucitano,
| couóuperè alor emé la Glèiso e èro à mand de rejougne la Setenco Crousado quouro mouriguè, lou 27 de setèmbre de 1249. |
Aquesió dato marco la fin de l'Estat óucitan car Blanca de Castilla, au noum de sa novo Joana de Toulouso, prenguè poussessioun dóu Coumtat sènso que deguno óupousicioun se faguèsse entèndre.
Lou restacamen pouliti se faguè realamen qu'en 1271, à la mort de Joana...
| Mai ja, pèr lou Lengadò, tout èro jouga despièì forço tèms... |
Malurousamen... 
Sòumari |