Lou boulengié de Gounfaroun

Aquel'istorì un pau roumançado, s'es passa i'a quàuquis annado dins lou Var...
Es esta escri pèr un ome de la bono, Pierre CLERICO que gramació eici pèr m'avé permès de la publica

A Gounfaroun i'a plusiour boulenjarié mouderno à despart d'uno, emé si four flamejant, tout inos e plasti de n'auto gamo, quouro soun regla (en enfourmatico se dirié prougrama) fan lou pan tout soulet lou boulengié vai s'embressa un moumenet pièi quouro dindo la campaneto quicho lou boutoun "eject " et vaqui lou pan es cue, acroustesi daura coume fau vai s'istala sus li cledo dóu magasin.

De que i'a passe la rego ?…
O bessai ! d'efèt, sabe pas vertadiramen coum'acò marcho aquéli besigogno !
Ço que sabe es qu'uno fes ai croumpa dóu pan blanc, es verai qu'es bon mai l'endeman èro dur coume de bano !
Ai vougu n'en faire de lesco 'mé de mèu esterni subre pèr li bagna dins lou cafè, tout es devengu pegous,
a foundu a resquiha de mi det ai faugu lou recoubresse emé un cuieret... 
En mai d'acò dimars passa li boulengié de gounfaroun avié plus ges de pan.
Dins la niue, pèr l'encauso de la tempèsto de nèu la regioun es estado en manco d'eleitricita e si fournado an pas pouscu sourti de la machino.
Mai se capitè que l'endeman de-matin, qunto souspresso, i'avié un mouloun de gènt à l'espèro davans moun boulengié ! ! !
Uno bello coua coumo dirié Loloto, ma vesino.
Meme la maire Strombanelli, elo que dis de longo de mau d'Elio, ( pèr-ço-que quouro èron jouvènt avién un pau tasta l'aiet ensèn ) èro aqui esperant soun tour.
Èro lou soulet qu'avié pouscu acaba sa fournado lou paire Elio ! ! !
Pèr de que ? …
Es-ti qu'a un group eleitrougèno ? …
Uno d'aquéli machino de poumpié que s'embranco sus l'istalacioun eleitrico e que fai lume, …  
   e bèn nàni a un fourniau à bos ! 
Quouro èro jouine moun boulengié vouguè rèn faire is escolo.  
  Pensas un pau : a meme pas agu soun certificat d'estùdi ! ! !

Alor soun paire ié diguè en lengo nostro, ( à passa tèms se parlavo encaro, meme se lou Mèstre d'escolo nous mandavo de cop sus la tèsto, bord qu'èro enebi de charra en prouvençau) adounc soun paire ié diguè :

" Travaies pas à l'escolo, vas travaia dins la vido-vidanto, te mete encò dóu boulengié coume boulengeirot..."

Ansin fuguè fa.

Noste aprendis boulengié travaiavo dur, mai acò i'agradavo.
Lou matin quouro quitavo soun prefa, dourmié un parèu d'ouro, pièi anavo s'óucupa dóu jardin, un pichot moucèu de terro que si gènt avién davans soun oustalet, istòri d'agué quàuqui liéume pèr n'en faire uno soupo en famiho vo pèr manja un bèu matin d'estiéu uno poulido poumo d'amour culido de fres emé tout bèu just quàuqui gran de sau.
Sabès ço qu'es vautre, de pousqué tasta à-de-matin uno poumo d'amour culido à la fresco ?
Uno poumo d'amour vengudo naturalamen sus soun pèd !
Pas uno d'aquéli que soun vengudo dins uno escaufadouiro (serro) mounte li frisoun de poulistirène servon de terro dóu tèms que ié dounon lou viéure coum'à-n'un mouribound au gouto à gouto dins un chambroun d'espitau….

Eici permetès-me un pichot estraviage , pèr-ço-que un souveni me revèn en tèsto, simplamen quaucarèn coum'acò, que de segur pèr vautre es rèn, mai que s'amerito d'èstre escri :
Dins lou cabanoun au founs dóu jardin , i avié sèmpre encò nostre, un viei bufet tout remenda, au mitan de sieto brecado e de coutèu di manche en bano escascaiado, i'avié uno saliero facho à la man.
Ero un moussèu de bambou fa emé judice fin que gardesse un entre-mié dins sa loungour.
Se boutavo d'un coustat la sau de l'autre lou pebre pièi barravon cade bout em'un tap.
Aquesto saliero èro reservado pèr se coungousta di poumo d'amour cruso o pèr l'assabouramen di cousteleto de moutoun que fasian braseja li matin dóu mes de mars quouro fasian li proumiéris obro au jardin.

Aqui barre ma parentèsi e revène tourna mai à Elio, noste boulengié...

Es devengu aro un ome fa s'es marida a agu plusiours enfant.

Un jour soun baile, devengu vièi, alassa pèr uno vido achinissento e bèn emplido dins sa glourieto, ié diguè :
- "Sabes pichot siéu vertadieramen lassa, veses qu'es tu aro que fai tout l'obro, ma mouié elo tambèn es bèn alassado n'en pòu plus pecaire !…
Alor es vengu lou tèms de la retirado …
Acò m'agrado pas de vèndre noste avé au proumié ramestegau vengu de la vilo que vai me n'en douna un tros de pan ( pas de moun pan, es segur) se vos te la vende à tu, bord qu'emé tu sian tranquile, sabe que te n'en óucupara, siés courajous e lou travai te fai pas pòu, de mai l'ames nosto pastiero, ai que de te regarda faire quouro la netejes d'à founs emé l'escoubeto pèr n'en foro-bandi la póusso de farino, en mai d'acò despièi que la coumpanié d'eleitricita nous an bouta la "forço" marcho coume un reloge.
L'an passa Carle " Lou Manichaou" (manescau) a cambia tóuti li bago de brounze dis asse d'aquelo machino,

e mai se n'en gardes remembranço Guiseppe lou muraiaire a refa tout lou four i'a tout bèu just dous an….
M'a cousta dous milo franc !
Es pas de franc nouvèu que de Gaulle vèn de nous bouta , noun, mai es quand meme quàuqui bèli dardèno sas ! !
"

- "Es bèn poulit Mèstre, mai coume faire emé mis enfant que me coston uno vigno em'un prat, e ma femo que travaio l'après-dina dins lou campèstre, avèn pas forço espargne qué !!"

- "Vé moun bèu acò es pas tant grèu, me baiaras un tant pèr mes, enjusqu'à ma mort e subre tout aquelo de Rouseto.

Anaren encò de mestre Arnaud lou noutàri dóu Lu e faren li papafard coume fan lis ome d'afaire de Touloun "

Ansin fuguè fa li dardèno que fuguèron demandado èron vertadieramen pas espesso, e vaqui noste Elìo patroun boulengié...

Mai se lou vièi boulengié èro resta tradiciounau la modo elo caminavo lèu, lou pan que fasié noste fournié semblavo mai que mai ancian èro passa de modo !
Si dous councurrènt s'èron equipa de four eiletri mouderne e croumpavon de farino nouvello qu'èron plus blanco que blanco bono-di un nouvèu mejan pèr faire crèire que tout acò es bèn meiour...

Alor noste bon-ome vendié de mens en mens de soun pan à pasto negro, emé la couiesoun mau countourroulado, lou siéu four n'aguènt pas de termoustat !!!
Quàuqui fes sis ami ié disien :
"Elìo devriés te croumpa un materiau mouderne coume ti counfraire, emai croumpa d'aquesto farino nouvello qu'amon li gènt bord que perdes pau-à-chau-pau de ta pratico."

Alor dins aquest moumen ié prenguè un foutralas qu'es pas de dire,
"M'en garçe se vènon plus, vole pas cambia la mastro nimai lou fournèu que lou vièi dansarié dins sa toumbo"
E lou vaqui pastant de longo emé la memo farino coume dóu tèms qu'èro boulengeirot.

Tóuti li jour anavo dins lou bos dóu paire Laurin maneja de feissino pèr caufa lou four, li ramenavo au vilage sus l'esquino de sa miolo, pièi venié lèu lèu s'óucupa de soun orto emai de si vigno.
Ero bèn countènt lou paire Laurin, bord qu'Elìo en prenènt lou bos pèr caufa soun four, prenié suen de sa fourèst, èu qu'avié de terro à bóudre e que savié meme pas quant n'en poussedavo.
N'a passa d'aigo à Gapèu, a vira lou vènt, l'èstre uman pau-à-cha-pau i'aganto lou lassige di nouvèuta e subre-tout de pan à la pilulo que l'endeman es coume de bano dur coume de bos se, mai que devèn tout moulegas chauchas dins lou cafè !!!

Vuei, mau-grat soun vieiounge noste boulengié fai soun pan coume à passa- tèms, coume lou fasié soun mèstre emé amour, l'amour dóu mestié, l'amour de la vido vertadiero, lou verai di causo simplo.
Aro es vièi rousiga pèr lis an, fai soun obro plan planet, coume lou poudèn faire quouro avèn aganta l'age, ço que fai qu'à voung'ouro dóu matin tout soun prefa es vendu.

Coum'es bon soun pan : emé sa crousto bruno e croustejanto, sa moudelo sabourouso que se manjo coum'acò, souleto sènso l'acoumpagnamen de saussisso d'ase que fai Milou lou bouchié, nimai d'un tros de froumage de bédigo d'Aldo lou viéi pastre que gardo soun avé amoundaut dins la garrigo procho camargo.


Lou dimenche li cassaire, li toulounen de la vilo, li maufatan que fan lou malur di pignen, se soun baia lou mot, bord que coume iéu amon aquest pan benesi que se manjo pèr groumandige, aquest pan que très jour passa es encaro bon tant rèsto souple e gardo touto sa sabour.
Urousamen que noste boulengié gardo dins un cantoun bèn escoundu lou pan pèr sis ami fidèu, coum'acò siéu segur d'agué moun pan dóu jour.

Fin finalo pèr n'en reveni à l'atualita.
Dins la niue de dilun à dimars uno nevaraisso de nèu es toumbado de bon sus la regioun li pilone eleitri d'E.D.F soun esta daumaja, l'eleitricita siguè plus la majo part de la niue e noste boulengié a degu acaba soun pastage à la man, urousamen que saup lou faire éu e que soun fourniau marcho au fiò de bos !

La resulto ?
Soun pan èro lèst un pau tardivamen segur, mai croustejant e daura à souvèt, si councurrènt, equipa de four iper super autoumati (e subre tout eleitri) an degu vèndre dóu pan coungela ( vèndre de pan coungela en de gènt gela !) bord qu'éli meme qu'an de caufage au fioul soun tanca, paradosse di tèms mouderne, fau d'eleitricita pèr atuba lou carburant.

Alor se passessias dins moun vilage aquest dimars 27 de febrié de 2001 , aurias vist sus lou trepadou davans lou devantiéu d'uno antico boulenjarié uno estirado de gènt qu'esperavon soun pan...

 

Reviraduro   Jano BLACAS
Andrièu PAILLAUX